Sint-Janskerk

Print Friendly, PDF & Email

De Sint-Janskerk of Grote Kerk is een grote kruiskerk in gotische stijl. De kerk is beroemd vooral vanwege de reeks gebrandschilderde glazen. Het kerkgebouw zelf heeft karakteristieke overkappingen en is het langste kerkgebouw in Nederland met 123 meter, buitenwerks. In hoofdzaak dateert de kerk uit de 15e en 16e eeuw, maar de historie van het gebouw gaat verder terug.

De Sint-Janskerk is gewijd aan Johannes de Doper, de schutspatroon van Gouda. De symbolische kleuren van deze heilige, rood en wit, zijn in het stadswapen terug te vinden. De kerk behoort tot de top 100 der Nederlandse UNESCO-monumenten.

Voorloper

De voorloper van de huidige Sint-Janskerk in het hart van Gouda was mogelijk een kerkje in een vroege nederzetting in de polder Bloemendaal. Deze oude nederzetting is waarschijnlijk eerder ontstaan dan de stad en kan een zekere rol hebben gespeeld bij de stadswording van Gouda.

Kerkhof3

Het gearceerde gedeelte, geprojecteerd op een luchtfoto, geeft het terrein aan van “Het oude Kerckhoff”. Linksonder de Bloemendaalseweg, het Ridderpad (voormalige Kerkweg naar Kerk en Kerkhof) via Albrechtsveld naar de Ridder van Catsweg. Fotomontage: Nico J. Boerboom

Dit vroegere kerkje, met het “oude kerkhof”, lag ongeveer 2500 meter ten noorden van de huidige kerk langs de Cleijwegh (nu Bloemendaalseweg), die in noordelijke richting door de beginnende ontginning van de polder Bloemendaal liep. Een terrein dat aangeduid wordt als “het oude kerckhoff” op een plattegrond uit 1609 van landmeter Henrick Vos, is door onderzoek, onder andere aan de hand van oude kadasterkaarten, gelokaliseerd in de verkaveling langs deze weg.

Er wordt van uitgegaan dat de nieuwe Sint-Janskerk de functie in het godsdienstig leven in de omgeving heeft overgenomen. Het oude kerkhof is nog wel langere tijd in gebruik gebleven. Overigens wordt ook getwijfeld aan deze theorie. Ook een kerk in het nabijgelegen Moordrecht wordt genoemd als mogelijke voorloper van de Sint Janskerk.

Huidige locatie

Het vervoer van personen en goederen geschiedde veelal per schip via de waterwegen. Op de plaats waar een vaarwater in één of andere rivier uitmondde ontstond vaak een nederzetting. Zo ontstond ook Gouda aan de monding van een gekanaliseerd riviertje – de Gouwe genaamd – op de Hollandsche IJssel. De toename van het aantal inwoners en het groeiende aantal doorvarende schippers zal de aanleiding zijn geweest tot het stichten van een kerk. Over de exacte stichtingsdatum van de Sint-Janskerk op de huidige locatie bestaat geen zekerheid. De oudste schriftelijke vermelding van de kerk op deze plaats dateert uit 1278 en betreft de betaling van kruistienden. Aangenomen kan worden dat deze eerste kerk al ruim voor 1278 is gebouwd. Dit zou dan de kapel kunnen zijn geweest van de Heren Van der Goude, die verblijf hadden in een hofcomplex aan de huidige Molenwerf en nabij de Sint-Janskerk.

Deze tekst is ontleend aan het boek: De Sint-Janskerk in Gouda: Een oude stadskerk volgens een ruimtelijk plan (2008) door Bianca van den Berg.
Fotomontage Nico J. Boerboom

Zie voor  meer informatie over deze prachtige kerk met de beroemde Goudse glazen en het prachtige Moreau-orgel www.sintjanskerkgouda.nl