Laat burgerinitiatieven niet `verwateren´
In naam van Oranje doe open die sluis!

Op 23 juni organiseerde het Goudse Watergilde voor de zevende keer de Waterconferentie. Dat gebeurde in samenwerking met het Platform Binnenstad, de Stichting Gouda Waterstad en de gemeente Gouda. Met de Goudse Waterconferenties wil het Watergilde aandacht geven aan de cultuurhistorische betekenis van water in de diverse historische stadskernen van Nederland en aan de technische en ruimtelijke programma’s die daar gebruik van maken.

Adri van den Brink (voorzitter van de Historische Vereniging die Goude) heette de aanwezigen welkom en gaf aan dat tijdens de Waterconferenties steeds de symbiose tussen water en Gouda aan de orde komt. Vorig jaar werd ingegaan op de brug van plannen maken naar uitvoering. Dit jaar staan burgerinitiatieven centraal. Het openingswoord werd verzorgd door wethouder Daphne Bergman. Zij heeft onder andere stedelijke vernieuwing & wijkontwikkeling en cultuur & cultuurhistorie in haar portefeuille. Mevrouw Bergman: “Titel van deze Waterconferentie is ‘Laat burgerinitiatieven niet verwateren’. Ik zou daarvan willen maken: ‘Laat burgerinitiatieven bruisen! De overheid kan dat niet alleen, bedrijven en burgers ook niet. Daarom moeten we samenwerken.”

Vervolgens werd de film ‘Van stiefkind naar troetelkind’ getoond. Deze film is gemaakt door Bas van Beukering en Dick Jonker en wordt aan het grote publiek getoond tijdens Open Monumentendag Gouda op 10 september.

Eeuwen geleden werden de Hollandse IJssel en de Gouwe druk bevaren. Wie van het zuiden naar het noorden reisde via het water, moest bij Dordrecht, Gorinchem en Gouda tol betalen. Gorinchem was van plan om het water in de binnenstad te dempen om een parkeerterrein te realiseren, maar door protest van burgers is dat niet doorgegaan. Er is visie en fantasie nodig van gemeente en burgers om eigentijdse oplossingen te vinden voor het water in de binnenstad.

Drs Martine van Lier (zelfstandig adviseur De Erfgoedwerf) voegde daaraan toe: “Als je het imago van Gouda als waterstad wilt waarmaken, moet je ambitie, urgentie en verbeelding hebben.” Ook noemde ze vijf condities voor een goede waterinfrastructuur: karakter (water als identiteit), diversiteit, flexibiliteit, eigenaarschap en bereikbaarheid / toegankelijkheid. Martine van Lier: “Gouda is nu bekend door zijn a’s: kaarsen, kaas, glazen en wafels. Daar moet de a van water aan toegevoegd worden. Of eigenlijk van havenstad, want je wordt geen waterstad als er alleen maar stilstaand water is waar niemand iets mee kan!”

Dr Ronald Waterman (www.ronaldwaterman.nl) is deskundige op chemisch, milieu- en civieltechnisch gebied en werkzaam in cirda 40 landen om regeringen en internationale instellingen te adviseren bij landaanwinningprojecten, waarbij land in water en water in land worden geïntegreerd. Waterman introduceerde een nieuwe term, aquapunctuur: er moet aandacht zijn voor water in gebiedsontwikkeling. Daarbij zijn er vijf gebruikersgroepen:

• beroepsvaart
• toeristische recreatie
• watersporters (kanoën, roeien, raften, hengelen)
• evenementen
• flora en fauna

Met die vijf groepen moet rekening gehouden worden. Waterman: “Ook moeten steden uit hun Doornroosje-status gehaald worden!” Dat geldt ook voor Gouda; als het water weer gaat stromen, krijgt Gouda zijn ziel terug.

Vlak voor de pauze kreeg wethouder Daphne Bergman een aantal publicaties. Leerlingen van het Coornhert Gymnasium maakten een eindexamenopdracht: ‘Op het spoor van de Gouwe’.

Het Platform Binnenstad en het Watergilde hebben een Stappenplan financiering Gouda sterk aan de IJssel geschreven. In de begeleidende brief bij het plan staat: “Het weer terugbrengen van de zuidelijke toegang tot de historische stadshaven van Gouda vormt de afronding van een 25-jarig burgerinitiatief en 20 jaar gemeentelijk beleid om de haven in de binnenstad weer in verbinding te brengen met de Hollandse IJssel.” Gerard Overkamp, voorzitter van het Platform Binnenstad, gaf bij de overhandiging aan mevrouw Bergman aan: “We hebben het niet alleen over de zuidelijke toegang, want daarmee zouden we ons beperken. Het gaat om de ontwikkeling van een gebied. Daarvoor is de inzet van overheid, bedrijven en burgers nodig. We willen deze groepen verenigen in een projectgroep.” Lees ook de brochure over Gouda sterk aan de IJssel.

Wethouder Daphne Bergman gebruikte in haar toespraak champagne als metafoor. Burgerinitiatieven moeten niet verwateren, maar bruisen, net als champagne. “Champagne wordt meestal opengetrokken bij bijzondere gebeurtenissen. Dit is een bijzondere dag. Of eigenlijk zijn het bijzondere dagen, want de Waterconferentie is de opmaat naar Gouda Waterstad. Vanmiddag wordt de Donkere Sluis geopend. Een bijzondere sluis, net als bijvoorbeeld de Driewegsluis. Gouda heeft een waterstelsel met een bijzonder fijnmazige structuur. Er is al veel gebeurd de afgelopen jaren; denk aan de restauratie van de Stolwijkerschutsluis en van de bruggen over de Gouwe. We nemen geen grote passen, maar werken stap voor stap aan Gouda als waterstad. Overigens moeten niet alleen waterrecreanten daarvan kunnen genieten, maar ook toeristische bezoekers. Het gaat dus niet alleen om het water zelf, maar ook om de kade. Gouda als waterstad is een stip aan de horizon en ik voel me geïnspireerd om daarmee aan de slag te gaan. Maar ik heb geen vrolijke boodschap, want in tijden van bezuinigingen moeten we keuzes maken en er is niet voor gekozen om de Havensluis in deze periode te restaureren. Maar, tijden van krapte leiden vaak tot oplossingen vanuit onverwachte hoek!”

Hierna belichtte prof. dr. Arnold Heertje het maatschappelijk rendement van investeringen in cultuurhistorisch water. Hij gaf aan: “Bij economie gaat het niet om geld, het gaat om het voorzien in behoeften van mensen nu en mensen van straks. Koester de waarde van de Havensluis! Een beslissing is geen uitkomst van de som die accountants berekend hebben. Het is een politieke afweging, waarin geld een rol speelt. De gemeenteraad staat in dienst van de mensen, van de burgers als consumenten. Als er geen geld is voor een project als de restauratie van de Havensluis, maar er is wel maatschappelijke steun voor, stel jezelf dan de vraag hoe je zo’n project op een verstandige manier aan kunt pakken. Voer daar de discussie over. Denk na over de vraag of besparingen op de goede plek terechtkomen. Zorg voor een publiek-private constructie. Wanneer de Havensluis wordt geopend, is dat goed voor de waarde van de stad, die daarmee mooier aantrekkelijker wordt. Voor mensen van nu en mensen van straks. Gouda, ga aan de slag!”

Een paneldiscussie onder leiding van Adri van den Brink sloot het deel in de Sint Janskerk af. Daarna was het tijd voor de feestelijke opening van de Donkere Sluis. Deze sluis is de enige in Nederland met zogenaamde kruisende deuren. Samen met de Sint-Jansbrug geeft het een bijzonder beeld van de Goudse watergeschiedenis, aldus de nieuwsbrief monumentenzorg en archeologie van de gemeente Gouda.