13e Waterconferentie Gouds Watergilde

De 13e Waterconferentie was op 2 juni 2022 en stond in het teken van Gouda 750 jaar. Het motto “Hoe geven we Gouda door” is door ons vertaald naar: “Hoe geven we het cultureel erfgoed van ons watersysteem door.”

De start was in de Sint Janskerk met twee lezingen. De eerste lezing ging over de historie, waarbij Hans Verweij, als architectuurhistoricus en lid van het Watergilde, ons meenam naar de beweegredenen om Gouda zo’n prominente rol te geven in de verbinding tussen Zuid en Noord-Nederland. De macht van de bisschop van Utrecht moest worden ingetoomd en de Graaf van Holland wilde niet afhankelijk zijn van het bisdom.
Uiteraard kon hij de ontwikkeling van de Donkere Sluis en de vele misvattingen hierover niet onvermeld laten. Vooral de gedachte dat de Gouwenaren er voordeel bij hadden om de scheepvaart te belemmeren, berust volgens hem op een groot misverstand. De tol (voor de Graaf) werd bewust laag gehouden om te concurreren met de route via de Utrechtse Vecht. De boten moesten ook zo snel mogelijk door de stad. De vertraging werd vooral veroorzaakt door de ligging aan de getijde rivier, de Hollandse IJssel. Daarbij werkten de sluizen nog met mankracht en primitief.

“Erfgoed kunnen we inzetten als motor of verbinder en de kennis die we van erfgoed hebben, kunnen we gebruiken bij het zoeken naar duurzame oplossingen.”

De tweede lezing van de architectuurhistoricus Marieke van Zanten ging over de manier waarop we in de toekomst kunnen kijken en omgaan met het cultureel erfgoed. Haar visie is om hierbij vooral integraal te kijken naar “Groen-Cultuurhistorie-Water Expertise-Sociaal Maatschappelijk-Infrastructuur”. Bij nieuwbouwplannen dient een integraal cultuurhistorisch onderzoek een vast onderdeel te zijn. Op deze manier krijgt een plan logische randvoorwaarden en wordt het cultureel erfgoed meegenomen. Deze aanpak wordt bij stedenbouwkundige- en infrastructuurprojecten geadviseerd en dit wordt bij veel projecten van de overheid al opgepakt.

Dit jaar kregen de bezoekers de keuze uit een aantal workshops, waar men werd uitgenodigd om mee te praten en mee te denken. Hierbij kwamen verassende ideeën naar voren.

Workshop – Leer Gouda kennen, en vaar mee door het watersysteem

Hoe kun je het watersysteem beter bekijken dan per boot! Enkele leden van het Watergilde gaven tijdens de tocht uitleg over het unieke van het Goudse watersysteem en uiteraard werd ook stilgestaan bij het goed doorgeven aan de jeugd van dit erfgoed.

Workshop – Wandelen van hoog naar laag: de schoonheid van het Goudse watersysteem

Veel Goudenaren kennen hun stad niet goed en beseffen niet dat er grote verschillen zijn in de hoogtes van de stad. Met deze wandeling werd begonnen bij molen de Punt, het hoogste punt van de stad en geëindigd bij de Spiegeltent aan de Turfmarkt. Het laagste punt van de binnenstad. Het verschil is veel groter dan men denkt en ooit heeft waargenomen.

Workshop – Waardevol Water

Hans Suijs daagde de deelnemers uit om in kleinere groepjes met elkaar drie vragen te beantwoorden:

1. Noem een idee/concept/plan dat een grote aantrekkende waarde heeft voor de stad Gouda?
• Autoverkeer inclusief het parkeren langs de grachten gefaseerd beperken;
• Parkeren anders en goed situeren;
2. Noem een idee/concept/plan dat een positief effect heeft en met eenvoudige middelen kan worden gerealiseerd.
• Meer terrassen langs het water en varen op het water /suppen.
• Alle waterwegen gaan gebruiken m.b.t. fluisterbootjes.
3. Noem een idee/concept/plan dat de huidige bewoners het meest zal aanspreken?
• Parkeerterreinen om de waterwegen heen
• Parkeerrechten elders
• Restauratie subsidies

Twee derde gaf aan; “Terugkeer van eb en vloed in de Haven.”

Workshop – Rondje Gouda

De bruggen en sluizen in Gouda worden beperkt bediend. In het hoogseizoen kun je slechts op 3 momenten van de Reeuwijkse plassen naar Gouda of door naar de Hollandse IJssel en terug. Dit zorgt ervoor dat er in Gouda weinig bootjes varen. Je kunt nu om 9:45 uur door het Reeuwijks Verlaat en moet dan om 18:00 weer bij de Kleiwegbrug terug zijn.

De gemeente wil dit met behulp van automatisering gaan verbeteren en zou daarvoor ook geld kunnen ontvangen van de provincie.

Daarnaast is de vaarverbinding van Gouda via de Breevaart naar de Oude Rijn met kleine bootjes niet (meer) mogelijk. De Reeuwijkse Plassen liggen daardoor volledig geïsoleerd, terwijl er wel waterwegen beschikbaar zijn. Uiteraard hebben we te maken met grote peilverschillen, maar het blijft merkwaardig dat bij alle ontwikkelingen de vaarroutes vergeten worden en zelfs afgesloten. Kortom de watersport wordt genegeerd.

In de workshop bleek men niet overtuigt van de behoefte aan verbetering van de waterwegen voor kleinere boten. Hoeveel gebruik wordt hier dan van gemaakt?
Rond Leiden of Loosdrecht is er soms sprake van file op het water, maar hier wordt dit niet verwacht. Opmerkelijk is wel dat er bij de dagen dat het Sluiswachtersgilde actief helpt met alle bruggen en sluizen te bedienen er altijd zeer veel animo is.

Welke vaarroutes kunnen met weinig inspanning gerealiseerd worden, waardoor er een mooie tocht rond Gouda gevaren kan worden? Er zijn twee opties uitgewerkt.

• Optie Breevaart-Wonne-Oude Rijn moet de oude sluis bij het gemaal Buleaus Brack in Bodegraven worden hersteld of gerenoveerd. Er moet een grotere duiker in de nieuwe Reeuwijkse Randweg komen en een nieuwe vaarweg door het weiland parallel aan de Oud-Reeuwijkse Weg. Deze vaarroute komt dan ten westen van Bodegraven uit in de Oude Rijn. Je kunt dan linksaf richting Alphen aan de Rijn of Nieuwkoop of rechtsaf richting Woerden en via de Dubbele Wiericke via Hekendorp weer terug naar Gouda.
• Optie Gouda- Reeuwijkse Plas – Enkele Wiericke – Oude Rijn is er ook een nieuwe sluis nodig en twee duikers. Op de Enkele Wiericke geldt nu een verbod voor motorboten. Voor de sluis naar de Enkele Wiericke zal een vaarweg moeten worden aangelegd vanaf de Reeuwijkse Plassen. Deze route is nu al in gebruik door kano’s maar moeten worden uitgediept en verbeterd.

Beide opties herstellen de verbinding tussen Gouda en de Oude Rijn voor kleinere boten.
Tevens ontstaat er een alternatieve route naar en van de Reeuwijkse Plassen.

Workshop – Water door de Donkere Sluis

Het Sluiswachtersgilde geeft regelmatig demonstraties over de unieke werking van de Donkere Sluis en de grote sluiskolk naar het Amsterdams Verlaat. Dit keer kwamen ook de deelnemers aan de andere workshop met hun boten door de sluis en mochten sommige deelnemers aan de workshop ook zelf aan de touwen.

Workshop – Scholenwedstrijd ‘Duurzame stad’

De finale van de scholenwedstrijd “Duurzame Stad” speelde zich af in deze Workshop. Scholierenteams verdedigden hun ontwerp van een duurzame wijk in Gouda, waarbij extra aandacht moest worden gegeven aan klimaatadaptatie. Een jury van experts en een publieksjury van workshopdeelnemers hebben de ontwerpen beoordeeld. Ter voorbereiding op hun jury-rol kregen de workshopdeelnemers eerst enkele klimaatuitdagingen voorgeschoteld waarmee de binnenstad te maken heeft (wateroverlast, droogte, hittestress).
Het was inspirerend om het enthousiasme van de scholieren mee te maken en de originaliteit van hun creatieve ontwerpen te zien. De belangrijkste conclusie die deze workshop wil meegeven is dan ook: betrek de jeugd bij het nadenken over de toekomst van Gouda. Pas dan kan je Gouda duurzaam doorgeven!

Workshop – De oude entree van de stad in ere hersteld: ideeën voor de IJsselkade.

De vraag aan de deelnemers was:
Hoe betrekken wij al op korte termijn de Hollandsche IJssel weer bij de stad en maken wij het gebied rond de IJsselkade aantrekkelijker. Denk vooral aan makkelijk te realiseren kleinschalige ingrepen en betrek de omgeving daarbij.

De essentie van het resultaat van deze workshop:
“Laat voetgangers het gehele gebied veroveren.“
De ideeën:

• Maak de IJsselkade aantrekkelijker door vergroening, drijvende stijgers en zitgelegenheid met aangepaste verlichting.
• Een verhoogd uitkijkpunt op IJsselkade geeft een fantastisch overzicht over het gehele gebied. Daar kunnen via audioverbinding verhalen worden verteld, vogelgeluiden en geluiden havengebied worden aangeboden.
• Lok watersporters door betere inrichting van de gehele kade langs de IJssel tussen de Haastrechtse brug en schoorsteen bij Croda/ Cargill met o.a. drijvende steigers en info panelen over waterstanden.
• Maak het gehele Veerstalgebied autoluw door instellen 30 km zone. De verkeersborden en VRI kunnen dan weggehaald worden en de inrichting meer voetgangersvriendelijk gemaakt.
• De Donkere sluis is voor veel bezoekers van de stad een keerpunt; er is immers verderop weinig te zien. Door het mogelijk maken van ligplaatsen voor historische schepen langs de West Haven, aan de zuidzijde van de Noodgodsbrug, wordt de aandacht getrokken en loopt men verder. Daarbij denken aan schepen die in de verkoop zijn. Er zijn daarin gespecialiseerde scheepsmakelaars. Ook het verbreden van de trottoirs langs de Haven in samenhang met de verminderen van het aantal parkeerplaatsen langs de kade o.a. voor terrasjes is al een hele verbetering.
• Een idee voor de middellange termijn is het realiseren van een getijde park in driehoek tussen de Oude Brugweg en De Wijk (toegang tot de Stolwijkersluis). Deze driehoek betreft een grotendeels verouderd bedrijfsterrein.

Door deze op zich simpele ingrepen zullen ook andere initiatieven worden gegenereerd.

De gemeente Gouda heeft onderstaande schets voor dit gebied toegevoegd aan het Nieuwe VerkeersCirculatiePlan. Duidelijk is te zien dat ook in dit plan de Veerstal autoluw is gedacht.